Uroczystość Najświętszej Trójcy
W pierwszą niedzielę po Zesłaniu Ducha Świętego, czyli w 56 dzień po Świętach Zmartwychwstania Pańskiego obchodzimy uroczystość Trójcy Przenajświętszej. Niedziela ta zamyka w Polsce tzw. cykl wielkanocny, czyli czas spowiedzi i komunii świętej wielkanocnej.
Wiara w istnienie trójjedynego Boga jest dogmatem i jedną z największych tajemnic chrześcijaństwa. Prawda ta ukazuje, że Bóg jest jeden w swojej naturze, ale w trzech osobach. Osoby Boskie mają wspólną naturę Bożą, wszystkie przymioty i działania, natomiast tym co je różni jest pochodzenie, gdyż Bóg Ojciec nie pochodzi od nikogo, Syn Boży pochodzi od Ojca, a Duch Święty pochodzi przez wspólne tchnienie miłości od Ojca i Syna.
Na kartach Ewangelii Pan Jezus wiele razy mówi o swoim Ojcu oraz o Duchu Świętym jako o odrębnych Osobach Boskich. W trakcie chrztu Jezusa ma miejsce objawienie całej Trójcy Świętej: Syn Boży stoi w Jordanie, Bóg Ojciec mówi o umiłowanym Synu, natomiast Duch Święty pojawia się w postaci gołebicy (Łk 3,22-23). Przed Wniebowstąpieniem Pan Jezus sam mówi do Apostołów: „Idźcie i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego” (Mt 28,19). Na innym miejscu znów możemy przeczytać znamienne słowa: „Gdy przyjdzie Pocieszyciel, którego Ja wam poślę od Ojca, Duch Prawdy, który od Ojca pochodzi, On będzie świadczył o Mnie” (J 15,26).
Istnienie Trójcy Świętej było od początku trudne do pojęcia przez ludzki umysł. Od pierwszych wieków chrześcijaństwa toczyły się spory teologiczne na temat pochodzenia Chrystusa oraz miały miejsce ataki heretyków (arian), którzy negowali bóstwo zarówno Chrystusa, jak i Ducha Świętego.W wyniku takiej sytuacji Kościół starał się jeszcze mocniej podkreślać prawdę wiary o Trójcy Świętej poprzez wprowadzenie specjalnych modlitw liturgicznych. Około roku 800 została napisana również Msza św. wotywna o Trójcy Świętej. W wieku XII św. Jan z Matha i św. Feliks Valois założyli zakon trynitarzy, którzy mieli czcić prawdę o Trójcy. Innym znanym czcicielem Trójcy był św. Patryk - apostoł Irlandii, który tajemnicę Trójcy Przenajświętszej miał tłumaczyć obrazem trójlistnej koniczyny.
Samą uroczystość Świętej Trójcy obchodzono lokalnie w benedyktyńskich klasztorach we Francji jeszcze przed wiekiem X, natomiast oficjalnie święto to zostało wprowadzone jako obowiązujące w całym Kościele w roku 1334 przez papieża Jana XXII.
W sztuce chrześcijańskiej symbolika Trójcy Świętej pojawia się już w IV wieku, gdzie na pewnym sarkofagu Trójca przedstawiona jest w postaci trzech osób ludzkich. W wieku V spotykamy się już z nieco inną symboliką, gdyż Bóg Ojciec widnieje jako osoba ludzka, Syn Boży jako baranek, a Duch Święty w postaci gołąbka. Późniejszymi symbolami są także: trójkąt, który często otaczano słońcem oraz trianguł - czyli umieszczone na jednym drążku trzy świece na trzech rozgałęzieniach. Od wieku XII rozpowszechnił się znany nam do dziś symbol Trójcy Świętej: Boga Ojca przedstawionego w postaci starca siedzącego na tronie, Syna Bożego rozpiętego na krzyżu, który jest oparty o kolana Boga Ojca oraz Ducha Świętego w postaci gołębicy.
Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa
Pamiątkę ustanowienia Najświętszego Sakramentu obchodzi Kościół w Wielki Czwartek. Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa, która wyrosła z adoracyjnego kierunku pobożności eucharystycznej rozwijającej się na Zachodzie od przełomu XI i XII w., przeżywana jest natomiast w czwartek po uroczystości Trójcy Świętej. Bezpośrednią przyczyną jej ustanowienia były objawienia bł. Julianny z Cornillon. Pod ich wpływem bp Robert ustanowił w 1246 r. święto Bożego Ciała dla diecezji Liége. W 1252 r. legat papieski rozszerzył je na Germanię, natomiast papież Urban IV w 1264 r. napisał bullę „Transiturus”, w której ustanowił to święto dla całego Kościoła. Śmierć papieża przeszkodziła ogłoszeniu bulli, a tym samym wprowadzeniu święta w całym Kościele. Dokonał tego Jan XXII (1334 r.), a Bonifacy IX polecił w 1391 r. wprowadzić święto Bożego Ciała wszędzie, gdzie jeszcze nie było ono obchodzone. W Polsce jako pierwszy polecił obchodzić to święto bp Nankier w diecezji krakowskiej w 1320 r. Podczas odnowy liturgicznej zamiast tradycyjnej nazwy święta Bożego Ciała wprowadzono nową nazwę: uroczystości Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa.
Jest to święto całego Kościoła, który powstaje i gromadzi się podczas „łamania chleba”. W tym dniu (albo w następującą po nim niedzielę) ulicami miast przechodzą procesje eucharystyczne. W Polsce okna budynków znajdujących się na trasie procesji ozdabiane są symbolami eucharystycznymi, obrazami religijnymi i kwiatami. W niektórych częściach Włoch czy Ameryki Łacińskiej ulice, którymi przechodzi procesja Bożego Ciała wykładane są kwiatami. W Hiszpanii kwiatami dekoruje się ściany domów. Podczas procesji z Najświętszym Sakramentem w wielu miastach włoskich z okolicznych domów zrzucane są barwne kartki z drukowanymi hasłami eucharystycznymi.
Procesje eucharystyczne w dniu Bożego Ciała wprowadzono później niż samo święto, w drugiej połowie XIII w. Podczas nich niesiono krzyż z Najświętszym Sakramentem, nawiązując w ten sposób do zwyczaju zabierania w podróż Eucharystii dla ochrony przed niebezpieczeństwami. W XV w. procesje eucharystyczne urządzano w Niemczech, gdzie łączono je z modlitwą błagalną o odwrócenie nieszczęść i dobrą pogodę, w Anglii, Francji, północnych Włoszech i w Polsce. Od czasu zakwestionowania tych praktyk przez reformację, udział w procesji traktowano jako publiczne wyznanie wiary.
W encyklice „Mysterium fidei” papież Paweł VI przypomina: „Kult uwielbienia, należny sakramentowi Eucharystii, okazywał zawsze i okazuje Kościół katolicki nie tylko w czasie obrzędów Mszy świętej, ale i poza nią, przez jak najstaranniejsze przechowywanie konsekrowanych Hostii, wystawianie ich do publicznej adoracji wiernych i obnoszenie w procesjach”.
Reklama
Kościół od początku głosi wiarę w realną obecność Chrystusa w Najświętszym Sakramencie, i dlatego Eucharystię - która w Kościele katolickim realizuje się jako Eucharystyczna Ofiara i jako sakrament sprawowany podczas Mszy św. - uczynił centrum kultu.
Obecność Chrystusa urzeczywistnia się w liturgii eucharystycznej w wieloraki sposób, przede wszystkim dzięki temu, że kapłan, zgodnie z wolą Jezusa, nad chlebem i winem wypowiada modlitwę eucharystyczną jako modlitwę błogosławieństwa. Jej mocą pod postaciami eucharystycznymi Jezus Chrystus staje się obecny prawdziwie (nie tylko w znaku), rzeczywiście (nie przez podobieństwo) i substancjalnie (przez przemianę całej substancji chleba w Ciało i całej substancji wina w Krew). Prawdziwa i rzeczywista obecność Jezusa Chrystusa pod postaciami chleba i wina opiera się na słowach Jezusa: „To jest Ciało moje... To jest Krew moja” (Mk 14,22.24).
Epitafium pastora Gottloba Adolpha
Czy uda mi się opisać epitafium pastora Gottloba Adolpha? Umieszczono je przy wejściu do zakrystii Kościoła Łaski w Jelenie Górze, aby przypominało o nieprawdopodobnej historii, która wydarzyła się w tej świątyni. Pastor Gottlob Adolph, jak czytamy na kamiennej płycie, „z woli Boga 1 sierpnia 1745 r., w siódmą niedzielę po Trinitatis na ambonie, podczas nabożeństwa, o godzinie pół do drugiej trafiony uderzeniem pioruna, odwołany został z urzędu i przyjęty w grono wiecznej wspaniałości”.
Autor inskrypcji starał się zestawić ostatnie chwile tragicznie zmarłego pastora z (opisanym w 2 Księdze Królewskiej) spektakularnym odejściem proroka Eliasza: „Kto czyta, niechaj zapamięta! Pobożny kaznodzieja, który z ambony odszedł do Boga, spoczywa tu w cielesnej powłoce”. Czy autor wspominałby o ciele leżącym pod murem kościoła, gdyby nie starał się zasugerować czytelnikowi, że w pastorze dostrzegł kolejne wcielenie Eliasza? Gdy przemknął ognisty wóz i prorok wstąpił w wichrze do nieba, pięćdziesięciu mężczyzn przez trzy dni szukało jego zwłok. Nie znaleźli, a ich świadectwo przyjęto za dowód wniebowstąpienia Eliasza. Od starotestamentowego wzoru odejście Gottloba miałoby różnić się jedynie wymiarem duchowym, a brak dosłowności, niczego nie ujmowałby z wymowy tego wydarzenia: „Jelenia Góro! Nie zapomnij twojego nauczyciela i jego słów. Spójrz na jego koniec i idź za jego wiarą!”
Choć nagrobny napis nie wymienia imienia proroka, to na płaskorzeźbie ilustrującej tekst można doszukać się subtelnego śladu. Hebrajskie litery z tetragramu (ujętego w trójkąt symbolizujący Trójcę Świętą) sprowadzają imiona obu postaci - i zapisany w nich los - do wspólnego mianownika, bowiem Eliasz oznacza „moim Bogiem jest Jahwe” (hebr.), a Gottlob to „chwalący Boga” (nm.).
Dramatyczne okoliczności śmierci pastora zupełnie nie przystają do spokojnego i przewidywalnego życia, które do tej pory prowadził. Gottlob Adolph, jak głosi nagrobna inskrypcja, pochodził z szanowanej rodziny, otrzymał staranne wykształcenie, idąc za przykładem ojca wybrał posługę pastora, ożenił się z panną z dobrego domu, razem wychowali dziewięcioro dzieci... padają konkretne daty, nazwy miejscowości, pełnione funkcje...
Jedno uderzenie pioruna zniszczyło obraz zwykłego, przyzwoitego człowieka. Kim był autor inskrypcji, %
który podsuwając czytelnikowi wizję ognistego wozu, starał się scalić odpryski rozbitej biografii?
Zbigniew Władysław Solski - Projekt dramaturgiczny „Die Gottlobmaschine” Format Literacki nr 4 2018 r.
