8 grudzień - DRUGA Niedziela Adwentu
Liturgia i symbole Adwentu
Adwent w polskiej rzeczywistości religijnej jest szczególne pięknym okresem liturgicznym. Przemawia za tym bardzo rozbudowana w naszej tradycji jego symbolika oraz znaczenie. Liturgia Adwentu trwa cztery tygodnie, a ostatni IV tydzień jest pełnym napięcia i radości oczekiwaniem na Narodzenie się Mesjasza. W czytaniach mszalnych wyczuwa się podwójne napięcie eschatologiczne.
Trzy pierwsze Niedziele podkreślają oczekiwanie na ostateczne przyjście Chrystusa na końcu czasów. Z kolei ostatni tydzień jest bezpośrednim przygotowaniem na czas Bożego Narodzenia i jest wspomnieniem pierwszego przyjścia Syna Bożego. Z obu tych względów Adwent jest czasem radosnego, acz pobożnego oczekiwania. III Niedziela zwana Niedzielą Gaudete (łac. radujcie się, od pierwszego słowa Introitu) wyróżnia się tym, że podczas liturgii używa się szat koloru różowego, który w odróżnieniu od barwy fioletowej jest bardziej nasycony światłem, stanowiąc prześwit światła, które przypomina nam, że czas Bożego Narodzenia jest już blisko.
Czytania mszalne charakteryzują się dramatycznym nawoływaniem proroków, którzy wzywają nas do nawrócenia i podkreślają zbliżający się kres czasów i rychłe nadejście królestwa Bożego. Jednocześnie Kościół przypomina nam o nadziei, jaka wiąże się z paruzją. W każdej bowiem mszy padają słowa „abyśmy zawsze wolni od grzechu i bezpieczni od wszelkiego zamętu, pełni nadziei oczekiwali przyjścia naszego Pana Jezusa Chrystusa”.
Tęsknota wybrzmiewa szczególnie w tych kościołach, gdzie śpiewa się Nieszpory w języku łacińskim. Jest to echo słów z Apokalipsy: Marana tha! - Przyjdź, Panie Jezu. Ostatnie dni przed Bożym Narodzeniem przyozdobione są w liturgii Nieszporów siedmioma szczególnymi antyfonami. Pierwsze wzmianki o nich pochodzą mniej więcej z VIII wieku. Nazywa się je antyfonami „O”, gdyż wszystkie rozpoczynają się właśnie od tej litery alfabetu. Całe inicium jest wezwaniem skierowanym do Chrystusa z perspektywy starotestamentalnych określeń (O Sapientia! - O Mądrości!; O Adonai! - O Panie!; O Radix! - O Korzeniu!; O Clavis David! - O Kluczu Dawida!; O Oriens! - O Wschodzie!; O Rex! - O Królu!; O Emmanuel!). Ów zaśpiew ma w sobie ogromną dynamikę wyrażającą pełne niecierpliwości i radości oczekiwanie na Zbawiciela. W sercu każdej z nich jest błagalne veni - przyjdź. Antyfony te posiadają jeszcze jedno ukryte znaczenie. Gdy bowiem czytamy pierwsze łacińskie litery od tyłu, otrzymamy krótkie zdanie: Ero cras - będę jutro.
Czas Adwentu ma także bogatą i piękna symbolikę. Najbardziej charakterystycznym zwyczajem adwentowym, szczególnie w Polsce, są Roraty (nazwa pochodzi od pieśnie adwentowej Rorate coeli - Niebiosa, spuście rosę - Iz 43,8 ), pierwsze wzmianki o ich celebracji pochodzą z XIII w., od XIV w. znane są już w całej Polsce. Msza roratnia, czyli wotywna o Najświętszej Maryi Pannie sprawowana jest wcześnie rano tak, że mrok świątyni rozpraszają jedynie zapalone świece. Roraty to czas, kiedy razem z Maryją oczekujemy na wybawienie, jakie przyniosą światu narodziny Zbawiciela. Podczas tej rannej mszy Maryję symbolizuje specjalna świeca zwana roratką. W tradycji przyjmuje się, że jest ona znakiem Maryi, która jako jutrzenka zwiastuje „wschodzące słońce” - Jezusa Chrystusa.
Po I wojnie pojawił się także zwyczaj umieszczania w kościołach wieńca adwentowego wykonanego z jedliny z czterema świecami. Jest to symbol nadziei. Również świece mają określone znaczenie. Pierwsza z nich, zapalana w I Niedzielę Adwentu, symbolizuje przebaczenie grzechu nieposłuszeństwa Adamowi i Ewie przez Boga. Kolejna, zapalana w II Niedzielę Adwentu, symbolizuje wiarę patriarchów narodu wybranego w obietnicę daru Ziemi Obiecanej. Trzecia, zapalana w III Niedzielę Adwentu, symbolizuje radość króla Dawida świętującego Przymierze z Bogiem. Ostatnia, zapalana w IV Niedzielę Adwentu, symbolizuje nauczanie proroków, którzy zapowiadają przyjście Mesjasza i Jego Królestwa pokoju. Całość wieńca adwentowego (światło, zieleń i forma - krąg ) symbolizują wspólnotę oczekującą w nadziei i radości na przyjście Pana.
W okresie Adwentu podczas liturgii używany jest fioletowy kolor szat, jest on znakiem żałoby i pokuty, ale symbolizuje również skruchę, pokorę, a także dostojność. Fiolet, jako że jest zmieszaniem dwóch kolorów: czerwonego (wyraża to, co duchowe) i niebieskiego (wyraża to, co cielesne), symbolizuje również walkę między duchem a ciałem, a także wskazuje nam na moment Wcielenia Chrystusa, który zjednoczył w sobie to, co boskie i to, co cielesne.
Wielkimi prorokami Adwentu są Izajasz i Jan Chrzciciel, którzy nieustanie przypominają nam słowa: Nawracajcie się! Odwagi, nie bójcie się! Pan jest blisko!
Boże Narodzenie będziemy przeżywać na tyle, na ile godne było nasze przygotowanie w Adwencie.
8 grudnia - Niepokalane Poczęcie Najświętszej Maryi Panny
Prawda o Niepokalanym Poczęciu Maryi jest dogmatem wiary. Ogłosił go uroczyście 8 grudnia 1854 r. bullą Ineffabilis Deus papież Pius IX w bazylice św. Piotra w Rzymie w obecności 54 kardynałów i 140 arcybiskupów i biskupów. Papież pisał tak:
Ogłaszamy, orzekamy i określamy, że nauka, która utrzymuje, iż Najświętsza Maryja Panna od pierwszej chwili swego poczęcia - mocą szczególnej łaski i przywileju wszechmocnego Boga, mocą przewidzianych zasług Jezusa Chrystusa, Zbawiciela rodzaju ludzkiego - została zachowana nietknięta od wszelkiej zmazy grzechu pierworodnego, jest prawdą przez Boga objawioną i dlatego wszyscy wierni powinni w nią wytrwale i bez wahania wierzyć.
Tym samym kto by tej prawdzie zaprzeczał, sam wyłączyłby się ze społeczności Kościoła, stałby się odstępcą i winnym herezji.
Maryja od momentu swojego poczęcia została zachowana nie tylko od wszelkiego grzechu, którego mogłaby się dopuścić, ale również od dziedziczonego przez nas wszystkich grzechu pierworodnego. Stało się tak, chociaż jeszcze nie była wtedy Matką Boga. Bóg jednak, ze względu na przyszłe zbawcze wydarzenie Zwiastowania, uchronił Maryję przed grzesznością. Maryja była więc poczęta w łasce uświęcającej, wolna od wszelkich konsekwencji wynikających z grzechu pierworodnego (np. śmierci - stąd w Kościele obchodzimy uroczystość Jej Wniebowzięcia, a nie śmierci). Przywilej ten nie miał tylko charakteru negatywnego - braku grzechu pierworodnego; posiadał również charakter pozytywny, który wyrażał się pełnią łaski w życiu Maryi.
Francisco de Zurbaran: Niepokalana Maryja Historia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu jest bardzo długa. Już od pierwszych wieków chrześcijaństwa liczni teologowie i pisarze wskazywali na szczególną rolę i szczególne wybranie Maryi spośród wszystkich ludzi. Ojcowie Kościoła nieraz nazywali Ją czystą, bez skazy, niewinną. W VII wieku w Kościele greckim, a w VIII w. w Kościele łacińskim ustanowiono święto Poczęcia Maryi. Późniejsi teologowie, szczególnie św. Bernard i św. Tomasz z Akwinu zakwestionowali wiarę w Niepokalane Poczęcie Maryi, ponieważ - według nich - przeczyłoby to dwóm innym dogmatom: powszechności grzechu pierworodnego oraz konieczności powszechnego odkupienia wszystkich ludzi, a więc także i Maryi. Ten problem rozwikłał w XIII w. Jan Duns Szkot, który wskazał, że uchronienie Bożej Rodzicielki od grzechu pierworodnego dokonało się już mocą odkupieńczego zwycięstwa Chrystusa. W 1477 papież Sykstus IV ustanowił w Rzymie święto Poczęcia Niepokalanej, które od czasów Piusa V (+ 1572 r.) zaczęto obchodzić w całym Kościele.
W czasie objawień w Lourdes w 1858 r. Maryja potwierdziła ogłoszony zaledwie cztery lata wcześniej dogmat. Bernardecie Soubirous przedstawiła się mówiąc: "Jestem Niepokalane Poczęcie".
Kościół na Wschodzie nigdy prawdy o Niepokalanym Poczęciu Maryi nie ogłaszał, gdyż była ona tam powszechnie wyznawana i praktycznie nie miała przeciwników.
Warto zwrócić uwagę, że teologia rozróżnia niepokalane poczęcie i dziewicze poczęcie. Niepokalane poczęcie dotyczy ustrzeżenia Maryi od chwili Jej poczęcia od grzechu pierworodnego (przywilej, cud w porządku moralnym). Dziewicze poczęcie polega natomiast na tym, że Maryja poczęła w sposób dziewiczy "za sprawą Ducha Świętego" Boga-Człowieka, Jezusa Chrystusa (przywilej, cud w porządku natury).
Giotto: Spotkanie przy Złotej Bramie Kościół Wschodni ustalił tylko jeden typ ikonograficzny w X w. Obraz przedstawia spotkanie św. Joachima ze św. Anną przy Złotej Bramie w Jerozolimie. W tym bowiem momencie według tradycji wschodniej miał nastąpić moment poczęcia Maryi. Ikonografia zachodnia jest bogatsza i bardziej różnorodna. Do najdawniejszych typów Niepokalanej (XV w.) należy Niewiasta z Apokalipsy, "obleczona w słońce". Od czasów Lourdes powstał nowy typ. Ostatnio bardzo często spotyka się także Niepokalaną z Fatimy. Dokoła obrazu Niepokalanej często umieszczano symbole biblijne: zamknięty ogród, lilię, zwierciadło bez skazy, cedr, arkę Noego.
Niepokalana Maryja
Zgodnie z kanonem 1246 Kodeksu Prawa Kanonicznego w dniu dzisiejszym mamy obowiązek uczestniczyć w Eucharystii. Jednakże na mocy dekretu Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów z 4 marca 2003 r. Polacy są zwolnieni z tego obowiązku (ze względu na fakt, że nie jest to dzień ustawowo wolny od pracy). Nie jesteśmy zatem zobowiązani do udziału we Mszy św. i powstrzymania się od prac niekoniecznych. Jeśli jednak mamy taką możliwość - powinniśmy wziąć udział w Eucharystii.
Epitafium pastora Gottloba Adolpha
Czy uda mi się opisać epitafium pastora Gottloba Adolpha? Umieszczono je przy wejściu do zakrystii Kościoła Łaski w Jelenie Górze, aby przypominało o nieprawdopodobnej historii, która wydarzyła się w tej świątyni. Pastor Gottlob Adolph, jak czytamy na kamiennej płycie, „z woli Boga 1 sierpnia 1745 r., w siódmą niedzielę po Trinitatis na ambonie, podczas nabożeństwa, o godzinie pół do drugiej trafiony uderzeniem pioruna, odwołany został z urzędu i przyjęty w grono wiecznej wspaniałości”.
Autor inskrypcji starał się zestawić ostatnie chwile tragicznie zmarłego pastora z (opisanym w 2 Księdze Królewskiej) spektakularnym odejściem proroka Eliasza: „Kto czyta, niechaj zapamięta! Pobożny kaznodzieja, który z ambony odszedł do Boga, spoczywa tu w cielesnej powłoce”. Czy autor wspominałby o ciele leżącym pod murem kościoła, gdyby nie starał się zasugerować czytelnikowi, że w pastorze dostrzegł kolejne wcielenie Eliasza? Gdy przemknął ognisty wóz i prorok wstąpił w wichrze do nieba, pięćdziesięciu mężczyzn przez trzy dni szukało jego zwłok. Nie znaleźli, a ich świadectwo przyjęto za dowód wniebowstąpienia Eliasza. Od starotestamentowego wzoru odejście Gottloba miałoby różnić się jedynie wymiarem duchowym, a brak dosłowności, niczego nie ujmowałby z wymowy tego wydarzenia: „Jelenia Góro! Nie zapomnij twojego nauczyciela i jego słów. Spójrz na jego koniec i idź za jego wiarą!”
Choć nagrobny napis nie wymienia imienia proroka, to na płaskorzeźbie ilustrującej tekst można doszukać się subtelnego śladu. Hebrajskie litery z tetragramu (ujętego w trójkąt symbolizujący Trójcę Świętą) sprowadzają imiona obu postaci - i zapisany w nich los - do wspólnego mianownika, bowiem Eliasz oznacza „moim Bogiem jest Jahwe” (hebr.), a Gottlob to „chwalący Boga” (nm.).
Dramatyczne okoliczności śmierci pastora zupełnie nie przystają do spokojnego i przewidywalnego życia, które do tej pory prowadził. Gottlob Adolph, jak głosi nagrobna inskrypcja, pochodził z szanowanej rodziny, otrzymał staranne wykształcenie, idąc za przykładem ojca wybrał posługę pastora, ożenił się z panną z dobrego domu, razem wychowali dziewięcioro dzieci... padają konkretne daty, nazwy miejscowości, pełnione funkcje...
Jedno uderzenie pioruna zniszczyło obraz zwykłego, przyzwoitego człowieka. Kim był autor inskrypcji, %
który podsuwając czytelnikowi wizję ognistego wozu, starał się scalić odpryski rozbitej biografii?
Zbigniew Władysław Solski - Projekt dramaturgiczny „Die Gottlobmaschine” Format Literacki nr 4 2018 r.
Dzisiaj rzymsko - katolicki kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego jest najlepiej zachowanym Kościołem Łaski na Dolnym Śląsku. Jego wyposażenie niemalże pozostało nienaruszone, a inskrypcje zamieszczone na brzegach empor, które po wojnie zamalowano odzyskały na nowo swój blask, dzięki niemieckiemu sponsorowi. Na dobry stan kościoła wpływ miało i to, że świątynia od 1948 roku jest Kościołem Garnizonowym Wojska Polskiego, od którego oprócz fundacji niemieckich i ministerstwa kultury spływały fundusze na renowację tej świątyni. Obecnie w Muzeum Okręgowym w Jeleniej Górze można oglądać jeden z dwu zachowanych modeli Kościołów Łaski wykonanych przez M. Frantza w 1709 roku. Nabożeństwa dla 130-osobowej społeczności ewangelickiej odbywają się w sąsiedniej miejscowości - w kościele ewangelickim w Jeleniej Górze - Cieplicach.
Krótka historia KOŚCIOŁÓW ŁASKI NA DOLNYM ŚLĄSKU pdf
Było ich sześć
