Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Jeleniej Górze

Z KART HISTORII NASZEJ ŚWIĄTYNI

CHRONOGRAMY

Chronostych lub chronogram – jeden ze sposobów zapisywania dat rocznych stosowany m.in. w okresie baroku»

W Jeleniej Górze, perle śląskich gór, zwykle można zobaczyć coś więcej niż stare budynki i napisy. Ale bywają chwile kiedy oko odruchowo lubi zatrzymywać się na leżącym w polu widzenia starożytności. Szczególną ozdobą miasta jest cmentarz Kościoła Łaski, który otacza 19 wspaniałych kaplic. W dużej mierze przypisuje się je mistrzowi budowniczemu Kościoła Łaski, Martinowi Franzowi. Groby te noszą imiona patrycjuszowskich rodzin jeleniogórskich, które zasłynęły z powieści jeleniogórzanina Fedora Sommera „Między murami a wieżami” i w przeciwieństwie do prostoty kościoła głośno głoszą splendor baroku. Aż chciałoby się mieć monografię z ilustracjami tego skansenu ze wspaniałych, portali i kutych w żelazie krat. W powieści Sommera Stary Fritz przejeżdża a obok, gdy pochowany jest Christian Mentzel, Król pruski Fryderyk Wilchelm II powiedział nieco ze złością do Lindera: „Jakie to małe pałace są wokół twojego cmentarza? Wydaje mi się, że są bogato zdobione dziełami barokowymi!” Daleko nam do zanudzenia nas tutaj inwentarzem wszystkich inskrypcji Hirschberga. . Chronogramy to scholastyczny chwyt, zwłaszcza XVIII-wieczny, który występuje także w wielu innych miejscach na Śląsku.

Na północnej ścianie siódma krypta Baumgarta. Inskrypcję zamyka chronogram w języku łacińskim:

Wstań i zastanów się, ty, który to czytasz:
jakim drzewem jesteś w ogrodzie.
Kto wyda wiele dobrych owoców w czasie, po
czasie znajdzie się w dobrej ziemi.
Z pewnością wejdą do rajskiego ogrodu,
Oto drzewa w swoim chłodnym ogrodzie,
Ręka Pańska będzie na nie pilnie czekać.
DIe nVr eIn BaVM VoLL gVter FrVChte seyn.
Daje to 1727 rok.

Napis w języku niemieckim
Hier liegen Baum in ihrem kühlen Garten,
Des HErren Hand wird ihrer fleißig warten.
Steh und besinn Dich, der du dieses liest:
Was vor ein Baum Du selbst im Garten bist.
Wer in der Zeit viel gute Früchte träget,
Wird nach der Zeit in ein gut Land geleget.
Die gehn gewiß in Himmels Garten ein,

DIe nVr eIn BaVM VoLL gVter FrVChte seyn.

Dies ergibt 1727. V ist als v und als u zu lesen.

Jedenasty grobowiec, Mentzela, ma trzy chronogramy

Vrna MenzeLIano patrIs VXonrIs et proLIs CInerI

Donata·

Grób poświęcony prochom ojca, żony i potomków

Menzela. Daje to Razem 1726 rok

Anna VrsVLa MenzesLLa VXor CorData.

Anna Ursula Menzel, wspaniała mądra żona.

Ogólna liczba 1775 rok.

CrIstIanVs MenzeLIVs feLIX In VIta

VeneranDVs In VrnIs.

Christian Menzel szczęśliwy za życia, czcigodny w

grobie: Ogólna liczba 1748 rok.

CIEKAWOSTKI Z ARCHIWUM CHRONOGRAMY